ΔΕΡΒΕΝΟΧΩΡΙΑ , ΤΟΠΟΣ ΜΕ ΙΣΤΟΡΙΑ..
(Αρχαίες Ευνοστίδες - Μαζαρέκα Σκούρτων )
Ευνοστίδαι : Ήταν Αττικός Δήμος , που είχε επώνυμο τον θρυλικό Ταναγραίο ήρωα Εύνοστο . Ανήκε αρχικά στην Αντιγονίδα και αργότερα στην Πτολαιμαίδα Φυλή . Αναφέρεται σε κατάλογο των Δήμων της Αττικής του 229- 200 π.χ και βρισκόταν βόρεια της Πάρνηθας , κοντά στην οδό του Απόλλωνος που περνούσε στην κοιλάδα του Ασωπού κοντά στην Τανάγρα .
Η θέση αυτή , όπως προσδιορίζεται , από τις διάφορες Ιστορικές πηγές , σε συνδυασμό πάντα και με τα σημερινά ευρήματα της Αρχαιολογικής υπηρεσίας , βρίσκεται εντός των Γεωγραφικών και Διοικητικών ορίων , της Τοπικής Κοινότητας Σκούρτων Δερβενοχωρίων , του νεοσύστατου Δήμου Τανάγρας και συγκεκριμένα στην θέση Μαζαρέκα .
Ο Ιστορικός Γεώργιος Τσεβάς στο Βιβλίο του η Ιστορία των Θηβών και της Βοιωτίας (1926) αναφέρει το πόλισμα αυτό ως Ευνοσιδαις , πιθανόν από παράφραση της λέξης και το τοποθετεί , στην ίδια περιοχή και ειδικότερα σε απόσταση μίας ώρας περίπου από τα Σκούρτα , στις παρυφές της βουνοκορφής Πυργάρι , όπου βρίσκονται και τα ερείπια αρχαίου πύργου (φρουρίου ) , σε ύψος 736 μ . Δηλαδή στην βορειοδυτική πλευρά της Πάρνηθας , κοντά στην Αρχαία Τανάγρα , ανατολικά και Βόρεια των Δερβενοχωρίων πολύ κοντά στα σύνορα με την Αττική ( Μαυρόρεμα) και στα Βόρεια του Πύργου αυτού , όπου πράγματι σύμφωνα και με νεότερες έρευνες της Αρχαιολογικής υπηρεσίας και του Πανεπιστήμιου STANFORD USA , σώζονται ερείπια οικισμού κλασικών χρόνων .
Είναι γνωστό ότι εξω από την πόλη της Τανάγρας μεταξύ πολλών άλλων σπουδαίων μνημείων και Ιερών , υπήρχε το τέμενος του Αχιλλέα και ηρώο του Ευνόστου. Ο Παυσανίας επαινούσε τον τρόπο με τον οποίο οι Ταναγραίοι είχαν διατάξει τα Ιερά τους λέγοντας ότι από όλους τους Έλληνες ,.. οι Ταναγραίοι είχαν κανονίζει ΄΄ καλύτερα τα των θεών΄΄ , επειδή είχαν κτίσει τους ναούς τους , Ψηλότερα από την Πόλη ,΄΄ εν τόπο καθαρώ και εκτός των ανθρώπων ΄΄
Ο Ευνοστος ήταν Μυθικός ήρωας του Δήμου των Ευνοστιδών και κατ' άλλους δαίμονας , γιος του Ελιέα και της Σκιάδας, που τον λάτρευαν ιδίως στην Τανάγρα ως προστάτη των Ποντοπόρων από τις τρικυμίες (πράγμα που εξηγεί και το όνομά του , καλή επιστροφή ) , αλλά και των στεριανών από τους σεισμούς και την ξηρασία . Για τον Ευνοστο παραδίδει ο Πλούταρχος που αντλεί τις πληροφορίες του από την ποιήτρια Μύρτιδα από την Ανθηδόνα , η οποία υπήρξε και δασκάλα του Πινδάρου ότι επειδή ο ήρωας Έυνοστος ανατράφηκε από την νύμφη Ευνόστη , πήρε από εκείνη το όνομά του . Ήταν ωραίος , δίκαιος , αυστηρός , ζούσε με σωφροσύνη και εγκράτεια και δεν ανταποκρινόταν στον παράφορο έρωτα της κόρης του Κολωνού και εξαδέλφης του Όχνας , η οποία για να τον εκδικηθεί, κατήγγειλε στους αδελφούς της Έχεμο , Λέοντα , Βουκόλο , ότι εκείνος αποπειράθηκε να την βιάσει . Τα αδέλφια της οργίστηκαν και μετά από παρότρυνση της Όχνας , έστησαν ενέδρα στον νεαρό Ευνοστο και τον σκότωσαν . Όταν όμως αποδείχθηκε η αθωότητά του , καθώς η Όχνα μετάνιωσε για την πράξη της και αποκάλυψε την αλήθεια στον πατέρα του Ευνόστου, ο οποίος πληροφόρησε με την σειρά του τoν Κολωνό , η Όχνα αυτοκτόνησε , πέφτοντας από Βράχο και τα αδέλφια της καταδικάστηκαν να ζουν αιώνια κυνηγημένοι, φεύγοντας μακριά από την πατρίδα τους .
Οι Ταναγραίοι τιμώντας την αρετή του Ευνόστου του έστησαν ηρώο και το περιέβαλαν με άλσος . Το τέμενος αυτό έμεινε άβατο και απροσπέλαστο για τις γυναίκες . Μάλιστα όταν είχαν σεισμούς , ανυδρία η θεομηνίες οι Ταναγραίοι απορούσαν και αναζητούσαν μήπως κάποια γυναίκα είχε ξεφύγει από την προσοχή των φυλάκων και είχε πλησιάσει το άλσος του . Πίστευαν επίσης , ότι επιφανείς άντρες , είχαν συναντήσει τον Ευνοστο να πηγαίνει προς την θάλασσα για να πλυθεί (λουστεί) προκειμένου να εξαγνιστεί , επειδή κάποια γυναίκα είχε μπει στο τέμενος του και το είχε μολύνει . Την παράδοση την σχετική με τον Ευνοστο την αναφέρει εκτός από τον Πλούταρχο και ο Διοκλής ο Πεπαρήθιος , στο έργο του Περί Ηρώων .
Οι Αρχαίες Ευνοστίδαις σε συνδυασμό πάντα με τις πηγές που προσδιορίζουν την θέση της και με τα σημερινά ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης , ταυτίζονται με τις Ευνοσίδαις που αναφέρει ο Τσεβάς και η αναμφισβήτητη θέση της , κατά πλήρη ακολουθία και αντιστοιχία όλων των στοιχείων είναι η σημερινή Μαζαρέκα με την απέραντη θέα στην Ταναγραική γή και τον Ευβοϊκό κόλπο , αναδεικνύοντας έτσι περίτρανα και την Ιστορική σχέση, στους αιώνες , των Δερβενοχωρίων με την Τανάγρα .
ΜΙΧΑΣ Χρήστος
ΠΗΓΕΣ:
- Λεξικό του Αρχαίου Κόσμου , Εκδόσεις ΔΟΜΗ
- Ιστορία της Θήβας και της Βοιωτίας , Γεωργ. ΤΣΕΒΑ
- ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ ( Αίτια Ελληνικά , 300d στο Aetia Romana et GRAECA263d-304f , επιμ.
J.B. Titchener , Plytarchi moralia , τομ. 2.1, Λειψία 1935 , ανατυπ.1971 .)
- ΦΕΚ της 26/01/1993 Περί κηρύξεως Αρχαιολογικών χώρων στην περιοχή των Δερβενοχωρίων .
- Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSE BRITANNICA