Η
Κάζα είναι στενή ορεινή διάβαση στην περιοχή της Δυτικής
Αττικής που
διέρχεται μέσα από μία χαράδρα ανάμεσα στα όρη
Κιθαιρώνας
και
Πάστρα[1]. Συνδέει τη
Βοιωτία με τη δυτική
Αττική. Από τη θέση αυτή διέρχεται η παλαιά εθνική οδός Αθήνας-Θήβας.
Το πέρασμα της Κάζας ήταν γνωστό από την αρχαιότητα με την ονομασία πέρασμα
Δρυός Κεφαλών και ήταν στρατηγικής σημασίας.
[2] Για τον έλεγχό του είχε
κατασκευαστεί, τον 4ο αιώνα π.Χ., το ισχυρό
φρούριο των
Ελευθερών. Το φρούριο στέκει στην ανατολική πλευρά της διάβασης και
διατηρείται σε καλή κατάσταση σήμερα. Την περίοδο της τουρκοκρατίας ήταν μέρος
του κύριου περάσματος από την Βοιωτία προς την Μεγαρίδα και την Πελοπόννησο, που
χαρακτηριζόταν Μεγάλο Δερβένι.
