Τα σπουδαιότερα αρχαιολογικά
μνημεία της Πάρνηθας είναι τα αρχαία φρούριά της. Μετά τα μηδικά οι Αθηναίοι
εκμεταλλευόμενοι την ήττα των Περσών με τους οποίους είχαν συμμαχήσει οι
Θηβαίοι, έκτισαν δύο οχυρώματα στη Δυτική Πάρνηθα, της Πανάκτου και του Δρυμού.
Έτσι άρχισε η σταδιακή οχύρωση της
Πάρνηθας από τους Αθηναίους, με απλά οχυρώματα που χρησίμευαν σαν παρατηρητήρια
ή φρυκτωρίες (δηλ. σημεία αναμετάδοσης σημάτων με φωτιές ή οπτικό τηλέγραφο) και
δεν μπορούσαν σε καμία περίπτωση να ανακόψουν την πορεία πολυπληθούς εχθρού.
Μπορούσαν όμως να παρενοχλούν τα μετόπισθέν του και να αποκόπτουν την
επικοινωνία του. Συνήθως βρίσκονταν κτισμένα σε απολήξεις βουνών για να ελέγχουν
τις οδικές διαβάσεις, αλλά χρησίμευαν και σαν ορμητήρια και σαν τόποι εκγύμνασης
και θητείας νεοσύλλεκτων στρατιωτών «επί τας άκρας».
Τα «φρούρια» της Πάρνηθας κτίστηκαν
σε διάφορες ιστορικές εποχές και δεν αποτέλεσαν ποτέ μια ενιαία αμυντική γραμμή.
Τα σπουδαιότερα από αυτά, ερείπια των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα είναι τα
εξής: Φυλή, Πάνακτος, Ελευθεραί, Καστράκι, Κορορέμι, Κορυνός, Βιλατούρι,
Πυργάρι, Λοιμικό, Κατσιμίδι, Δεκέλεια, Λειψύδριο, Φάλεμι κ.λ.π.
Το πιο γνωστό και το ωραιότερο είναι το «Κάστρο της Φυλής»
(υψ. 687μ.) που βρίσκεται στην Δυτική Πάρνηθα. Στη θέση «Βουνό Φυλής» που
βρίσκεται βόρεια του κάστρου αυτού υπήρχε παλιότερο κάστρο, ίχνη του οποίου δεν
σώζονται σήμερα. Εκεί βρίσκονταν ο Αρχαίος Δήμος Φυλής που οι κάτοικοί του, οι
Φυλάσιοι, ανήκαν στην Οινηίδα φυλή και φορούσαν λευκά ρούχα (Αριστοφάνης). Από
το κάστρο αυτό ξεκίνησε η αντίσταση κατά του Πεισίστρατου τον 6ο π.Χ. αιώνα και
αυτό κυρίευσε ο Θρασύβουλος με 70 στρατιώτες και ανέτρεψε το καθεστώς των
τριάκοντα τυράννων των Αθηνών το 403 π.Χ. Το φρούριο αυτό λόγω της ακατάλληλης
θέσης του εγκαταλείφθηκε και τον 4ο π.Χ. αιώνα κτίστηκε το νέο φρούριο Φυλής που
σήμερα γνωρίζουμε, το οποίο βρίσκεται σε καίρια θέση και παρουσιάζει εξαιρετική
θέα. ΝΑ του φρουρίου, κατά μήκος του δρόμου που οδηγούσε στην Αθήνα διακρίνονται
ίχνη από τροχούς αμαξών πάνω στον βράχο.
Σημαντικό επίσης αρχαιολογικό
μνημείο αποτελεί και το σπήλαιο του Πανός, στο οποίο λατρευόταν ο θεός Πάνας και
οι Νύμφες. Πλήθος λατρευτικών αγγείων έχει βρεθεί στο σπήλαιο αυτό, το οποίο
είναι στην περιοχή της Φυλής.
Στη Βαρυμπόπη έχει βρεθεί επίσης ο
τάφος του αρχαίου τραγικού ποιητή Σοφοκλή και αναμένεται η ανακήρυξή του σε
αρχαιολογικό χώρο, η ανάδειξή του και η δυνατότητα επίσκεψης του κοινού. Ήδη
έχει περιφραχθεί και καθαριστεί ο χώρος με τη συνεργασία της αρχαιολογικής
υπηρεσίας και του Δασαρχείου Πάρνηθας. πηγη
http://www.parnitha-np.gr/